Bugungi maqolamiz orqali orhideyalar haqidagi qiziqarli ma’lumotlarni siz bilan bo’lishmoqchimiz. Marhamat!
Orhideya –sayyoradagi eng qadimgi o’simlik oilalaridan bo’lib, u taxminan 145 million yil oldin paydo bo’lgan.
Orhideya o’zining xilma-xilligi bilan ajralib turadi va butun Yer yuzida o’sishga muvaffaq bo’la oladi, Antarktida bundan mustasno.
Faqatgina Sobiq Sovet Ittifoqi hududida 419 turdagi orhideya uchun joy topilgan edi, dunyoda bu gullarning 25000 dan ortiq turlari mavjud.
Bitta orhideya ichida 4 000 000 donagacha urug’ o’sishi mumkin, bu esa o’simlikni urug’lar unumdorligi bo’yicha gullar orasida yetakchiga aylantiradi.
Orhideya mayda gullar yoki daraxtga o’xshash uzum shaklida bo’lishi mumkin — ularning eng kichigi atigi bir necha millimetrga yetadi va eng ulkan orhideya 35 metrgacha o’sadi.
Orhideyalar orasida 70 yoki undan ortiq yil davomida o’ishga qodir bo’lgan “uzoq yashovchilar”ini ham uchratish mumkin.
Mashhur olim Charlz Darvin orhideya changlatish usullariga alohida ilmiy ish bag’ishlagan bo’lib, u qoyil qolgan gullar haqida ko’plab misollar va tafsilotlarni o’z ichiga olgan.
Londonda, Qirollik botanika bog’i Kyuda orhideyalarning keng to’plami mavjud bo’lib, ularning ba’zilari o’tgan asrning boshlaridan beri saqlanib qolgan. Ularning yoshi 100 yilni tashkil qilsa ham ajab emas.
2000 yilga qadar butun dunyo bo’ylab ixlosmandlar va biologlar 250 mingga yaqin orhideyaning sun’iy navlarini ishlab chiqarishdi.
Barchaga tanish vanil mazasi orhideya oilasidagi lianning mevasi ekanligini juda kam odam biladi.
Kesilgan orhideya gullari boshqa gullarga qaraganda guldonda uzoqroq yaxshi saqlanadi.
Paphiopedilum sanderianum ilmiy nom bilan ataluvchi dunyodagi eng katta orhideya barglari 120 santimetrdan ortiq bo’lishi mumkin.
Dunyodagi eng qimmat orhideya «Oltin Kinabalu» birinchi marta faqat 15 yoshida gullaydi. Noyobligi va o’ziga xosligi tufayli ushbu orhideya kurtaklarining narxi 5000 dollarga yetadi. Ushbu gul Malayziyada o’sadi.
Orhideya har qanday sharoitga moslasha oladi — ular botqoq va qiya jarliklarda, yer ostida, cho’lda, tundrada va quruq iqlimi bilan mashhur bo’lgan boshqa joylarda ham o’sib keta oladi.
Orhideya turlari va navlarining hidlari ularning tashqi qiyofasi kabi har xil — ular asal va vanil aromati bilan ajralib turishi yoki chirigan go’shtning hidini tarqatishi ham mumkin.
Singapurda ushbu gullar uchun yaratilgan bog’da dunyodagi eng boy orhideya kolleksiyani ko’rish mumkin — u yerda orhideya oilasining 60 mingga yaqin turli xil navlari o’sadi.
Sharqiy mamlakatlarda orhideya ildiz mevalaridan tayyorlanadigan «Salep» ichimligi juda mashhur.
