Asrlar davomida Keniya jamiyatida erkaklar hukmronlik qilib kelgan va bu hukmronlik uzoq yillik tarixga ega. Afrikaning barcha qishloqlarida ayollar chorvachilik bilan shug’ullanishadi. Ularni o’ldirish ham mumkin va buning uchun hech kim javobgar bo’lmaydi. Chunki bu erda ayollar erkaklar mulki hisoblanadi. Ularning yagona roli erkaklarga xizmat qilishdir.
So’nggi paytgacha Keniyalik ayollarning aksariyati o’zlarining taqdirlariga jim qarab turishdi, chunki ular patriarxiya hokimiyatiga qarshi kurasha olmadilar. Endi tobora ko’proq ayollar, hech bo’lmaganda asosiy huquq va erkinliklarga rioya qilinishini talab qilib, o’z huquqlarini himoya qila boshladilar.
Samburu — Rift vodiysi bo’ylab yashovchi yirik Afrika qabilasi. Keniyadagi aksariyat etnik guruhlar singari ular ham patriarxaldir. Ayollarni ko’pincha erkaklar zo’rlashadi. Eng qizig’i, nomusi toptalgan ayollarni “foxisha”likda ayblab qabiladan chiqazib yuborishlari ham mumkin.
Shuningdek, o’nlab yillar davomida Britaniyalik askarlar Keniyada harbiy mashg’ulotlar o’tkazish uchun tashrif buyurishgan. Ko’pincha, bunday mashqlar mahalliy ayollarni zo’rlash bilan yakunlanavergan.
1990 yilda bitta samburu qishlog’ida 14 ayol askarlar tomonidan zo’rlangan. Keyinchalik jamoatchilik tomonidan bu ayollarga tanbeh berilib, nikoh va oilaga loyiq emas deb topilgan. Keniyalik Rebekka Lolosoli bu ayollarga yordam berishga harakat qiladi, ammo buning uchun u Samburu qabilasi erkaklari tomonidan qattiq kaltaklandi. Ammo Lolosoli o’z maqsadini tark etmadi, u erini tashlab, o’n to’rtta “tashlandiq” ayol bilan “yangi hayot” boshlash uchun qishloqdan qochib ketadi.
Shunday qilib Keniya cho’lida Umoja nomli matriarxat qabila paydo bo’ladi. Umoja — bu Lolosoli boshchiligidagi faqat ayollar qishlog’i bo’lib qoladi. Bu erda ayollar etakchilar, uy egalari, tadbirkorlar va g’amxo’rlardir. Ular bir-birlari bilan tinch-totuv yashab, farzandlariga gender tengligining ahamiyatini o’rgatmoqdalar. Umoja dastlab faqat Lolosoli va o’n to’rtta ayol uchun boshpana bo’lib xizmat qilgan bo’lsada, jamiyat oxir-oqibat zo’ravonlikdan omon qolganlarning hammasiga ochiladi va ko’plab xo’rlangan ayollarni qabul qilib oladi.
Ayni paytda qishloqda 20 ga yaqin ayollar va ularning oilalari istiqomat qiladi. Asosan, bu odamlar turizm hisobiga yashaydilar. Ular o’z qishloqlariga xos munchoqli zargarlik buyumlarini yasaydilar, ularni qishloqdan o’tayotgan sayyohlarga sotadilar. Qishloq rahbarlari, shuningdek, sayyohlarga kirish narxi 12 dollarni tashkil qiladi, yaqin atrofdagi lagerda yotadigan joylar esa ozgina haq evaziga mavjud.
Lolosolining barcha urinishlariga qaramay, Keniyada gender tengligi uchun kurash hali boshlang’ich bosqichida. Keniyaning aksariyat qismida patriarxal dinamika hali ham ustunlik qilmoqda. Ko’p erkaklar ayollar o’rtasidagi tenglik g’oyasiga qarshi chiqishda davom etmoqdalar, Umoja va Unitu aholisi qo’shni qishloqlardan erkaklar tomonidan muntazam ravishda tahdidlar bo’lmoqda.
Manba: @etnosuz
