Shveysariya Syurix federal texnologiya instituti (ETH Zurich) tadqiqotchilari 3D-printerda chop etilishi mumkin bo‘lgan va atmosferadagi karbonat angidrid (CO₂)ni faol ravishda yutuvchi tirik materialni taqdim etdi. Bu haqda ETH Zurich xabar berdi.
Ma’lum qilinishicha, yangi material siyanobakteriyalar deb ataladigan qadimiy mikroorganizmlarni o‘z ichiga olgan maxsus geldir. Yerdagi hayotning eng qadimgi shakllaridan biri bo‘lgan bu bakteriyalar kam yorug‘likda ham fotosintez qilish qobiliyatiga ega.
Material ikki tomonlama uglerodli ulanish prinsipi asosida ishlaydi:
- Organik bog‘lanish: bakteriyalar CO₂ ni biomassaga aylantirish uchun quyosh nuridan foydalanadi
- Mineral bog‘lanish: bakteriyalar hayot aylanish jarayonida karbonat minerallarini (masalan, ohak) hosil qiladi, ular uglerodni ishonchli tarzda “qulflaydi”.
Laboratoriya sinovlari shuni ko‘rsatdiki, material 400 kun davomida doimiy ravishda CO₂ ni o‘zlashtiradi va har bir gramm material uchun taxminan 26 milligramm karbonat angidridni bog‘laydi. Uglerodning katta qismi barqaror mineral shaklda saqlanadi, bu jarayonni ayniqsa samarali qiladi.
Maxsus gidrogel bilan qoplangan siyanobakteriyalar bir yildan ko‘proq vaqt davomida faol bo‘lib qoladi, bu materialning uzoq muddatli samaradorligini ta’minlaydi.
Material arxitektura loyihalarida qo‘llanilishi mumkin. Masalan:
- Venetsiya arxitektura biyennalesi: Kanada pavilyonida Picoplanktonics o‘rnatildi – balandligi uch metrgacha bo‘lgan daraxt tanasiga o‘xshash ikkita konstruksiya. Har biri yiliga 18 kg CO₂ ni o‘zlashtirishi mumkin – xuddi 20 yoshli qarag‘ay daraxti kabi.
- Milan Triyennale: Dafne's Skin loyihasi tirik materiallar kelajakdagi binolarning qiyofasini qanday o‘zgartirishi va yog‘och yuzalarda mikroorganizmlarning quyuq yashil patinasini yaratishi mumkinligini ko‘rsatadi.
Tadqiqotga rahbarlik qilgan professor Mark Tibbittning so‘zlariga ko‘ra, bir kun kelib bu materialdan qurilish jabhalari uchun qoplama sifatida foydalanish, shahar infratuzilmasini ulkan uglerod qabul qiluvchiga aylantirish mumkin.
Materialning o‘sishi uchun faqat quyosh nuri, ozuqa moddalari bo‘lgan sun’iy dengiz suvi va havodan CO₂ talab qilinadi, bu texnologiyani ekologik jihatdan qulay va energiya tejamkor qiladi.
