O‘zbekiston tog‘larida yo‘qolgan ikkita shahar topildi
Iordaniyaning Muta universiteti arxeologlari mashhur Madaba mozaik xaritasida tilga olingan, ammo uzoq vaqtdan beri noma’lum bo‘lgan Vizantiyaning yo‘qolgan Tarais shahrini topishga muvaffaq bo‘ldi. Bu haqda “Gephyra” jurnali xabar berdi.
Qazishma natijalariga ko‘ra, topilma 2021 yilda boshlangan uch yillik loyiha natijasi bo‘lib, qazish ishlari O‘lik dengizning janubi-sharqiy sohilida, Al-Iroq qishlog‘i yaqinidagi Ayn al-Qala hududida olib borilgan.
Tadqiqotchilar uchun asosiy manba Iordaniyaning Madaba shahridagi Avliyo Jorj cherkovi qavatida saqlangan VI asrga oid mozaik xarita edi.
“Bu xarita Muqaddas zaminning eng qadimiy geografik tasviri hisoblanadi va 150 dan ortiq qadimiy joylarni, jumladan, Taraisni ham o‘z ichiga oladi”, deyiladi xabarda.
Professor Musallama R. Al-Ravaxnexa boshchiligidagi guruh xarita ma’lumotlari, sun’iy yo‘ldosh tasvirlari va yerdan o‘tkazilgan tadqiqotlar kombinatsiyasidan foydalanib, binolar, kulolchilik, shisha idishlar va tosh asboblar qoldiqlarini topgan. Jurnalga ko‘ra, Vizantiya bazilika cherkovining xarobalari, mozaikali pol parchalari va o‘ziga xos me’moriy kirish joyi alohida ahamiyatga ega edi. Arxeologlarning fikricha, bunday elementlar Tarais mintaqada nafaqat diniy, balki tijorat rolini ham o‘ynaganidan dalolat beradi.
Cherkovdan tashqari, qazishmalar natijasida zaytun presslari, vino presslari va tegirmon ham topilgan, bularning barchasi shahar iqtisodiyoti rivojlanganidan dalolat beradi. Yana bir muhim kashfiyot yunon va lotin tillarida bitilgan ko‘plab qabrtoshlari edi. Ularda nasroniy ramzlari va an’anaviy Vizantiya dafn formulalari mavjud bo‘lib, ular Taraisda uyushgan xristian jamoasi mavjudligini ko‘rsatadi.
Tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra, shahar VII asrda tashlab ketilgan, ehtimol tabiiy ofatlar, savdo yo‘llaridagi o‘zgarishlar va Vizantiyadan Islom hukmronligiga o‘tish bilan bog‘liq siyosiy o‘zgarishlar tufayli. Bu jarayonlar mintaqadagi ko‘plab aholi punktlariga ta’sir ko‘rsatgan.
Eslatib o‘tamiz, avvalroq arxeologlar Peruning qadimgi Peniko shahrini topgan edi, uning yoshi 3800 yil. U Peruning Uaura provinsiyasida, poytaxt Lima shimolida joylashgan.
